Korkular; Deniz ve Banyo Korkusu

"Su"dan korkan çocukları konuşalım.. 
Hani şu yazın diğerleri güle oynaya denizde oynarken, korkulu gözlerle uzaktan izlemeyi tercih eden, banyo vakti geldiğinde evde terör estiren, yüzüne su değerse ağlama krizlerine giren çocuklar..
Yalnız dikkat edelim, korkudan bahsediyorum.
Yoğun bir kaçınma hissinden.
Kaçınılamayan durumlarda verilen aşırı tepkiden.
Kimi çocuk sudan hoşlanmaz. Banyo zamanı çok keyifli olmaz, denize havuza girmek yerine kumda oynamayı tercih eder, öyle daha çok eğlenir. Olabilir. Bu, çocuğun mizacından kaynaklanır, bir tercihtir aslında.
Ama korku farklı. Korku doğuştan gelmez, öğrenilir.
Üzerinde duracağımız suyu sevmeyen çocuklar değil, sudan korkan çocuklar..
Bir çocuğun su'yla ilgili korku geliştirmesi için çeşitli sebepleri olabilir.


Özellikle denizle ve havuzla tanışma aşamasında (her yeni deneyimde olduğu gibi) çocuk radarlarını açar, çevredekilerin nasıl davrandığına bakar ve taklit eder.
Kendinizi çocuğunuzun yerine koyun, onun gözüyle bakmaya çalışın.
Çocuklar için deniz/havuz içinde ne olduğunu bilmediği dev bir su birikintisi o yüzden meraklı ve makul oranda endişeli olması son derece normal.
Eğer anne/baba olarak biz sakin ve güven verici adımlar atarsak bu endişe uzun süreli olmaz ama tedirgin yetişkinler çocuğu daha da tedirgin eder.

Ne yapmalı?
Kilit kelime sabır..
Çocuğunuzu suyla tanıştırırken gerçekten sabırlı olmalısınız.
Yaz gelsin de bebeğimi o sevimli simidinin içine yerleştirip denize gireyim, harika fotoğraflar çekelim, eğlenelim diye hayaller kurmuş olabilirsiniz. Ama hayaller başka, hayatla başka..
Acele etmeyin.
Deniz konusunda aceleci davranıp atacağınız hatalı tek bir adım işinizi zorlaştırır.
Her çocuğun tepkileri farklıdır.
Bırakın çocuğunuz kumda ya da havuz kenarında oynasın.
Mesaj verme kaygısı gütmeden, "hadi gel bak ne kadar güzel" demeden önce siz girin suya.
Bu anlarda çocuğunuzla fazla ilgilenmeyin, o zaten radarları açmış sizi ve sizin tepkilerinizi izliyor olacak.
Yani sözlerinizle değil davranışlarınızla rol model olacaksınız.
Keyif aldığınızı ve güvende olduğunuzu görsün önce..

Suyla ilk tanışmada çocuğunuzu zorlamayın, bırakın ufaklık sizi yönlendirsin.

Bu durum sizin tahmin ettiğinizden biraz daha uzun sürebilir ama pes etmeyin.
Yavaş yavaş ama emin adımlarla ilerlemek gerekiyor bu konuda.
Önce kovaya su doldurup ayaklarınızı sokabilirsiniz mesela, sonra kovadaki suyla birbirinizi ıslatabilirsiniz, belki bir sonraki adım ayakları denize sokmak olabilir, yolu siz çizeceksiniz.
Eğer çocuğunuzda ciddi bir endişe fark ederseniz deniz kenarına koyup içini deniz suyuyla dolduracağınız bir şişme havuz, ilk aşama için size yardımcı olur. 

Ne yapmamalı?
Sakın ama sakın çocuğunuzu zorla suya sokmaya çalışmayın.
"Bir girsin nasılsa alışır" diye düşünmeyin.
Çıkmak için ağlayan bir çocuğu suyun içinde tutmak için çabalamayın. O anda çocuğunuz paniklemiş olacak. Üstelik zorlarsanız size olan güvenini yitirecek. Bu çok önemli çünkü bir sonraki hamlenizde siz böyle bir şey yapmayacak olsanız bile çocuğunuz onu zorla suya sokacağınızı düşünecek.
Suya ve size karşı tepkisi gittikçe artan dozda olacak.
Sonuçsa; nur topu gibi bir deniz korkusu!

Anne babaların en büyük hatalarından biri de karşılaştırma yapmak.
"Bak senden küçük bebekler ağlamadan giriyor havuza, yoksa sen korkuyor musun, bak sonra gülerler" vs vs demek.
Yani çocuğun korkusunu, endişelerini önemsememek hatta onlarla dalga geçmek.
Ah keşke çocuğunuz o anda "beni başkalarıyla karşılaştırma, sadece yanımda ol ve güvende hissetmemi sağla" diyebilse size.
Unutmayın çocuğunuza onu anladığınızı hissettirmezseniz, sizin onu rahatlatmak için söyleyeceğiniz hiçbir sözün kıymeti olmayacak.

Kazalar!
Ayağı kayıp suya düşen, denizde havuzdayken su yutan çocuklar, anne babalarının zorla suya soktuğu ya da banyodayken fazla sıcak ya da soğuk su yüzünden yanan, üşüyen, gözlerine şampuan kaçan minikler bu tatsız tecrübeler yüzünden sudan korkabilir.

Alaz Ayan 
Ne yapmamalı?
Belirleyici olan yine anne babanın tavrı. Ufaklık suya düştüğünde panik yapmanız normal elbette, ama onu sudan çıkardığınızda ve artık güvendeyken söylenmeye devam etmeyin.
"Ben sana demedim mi terliklerini giy diye, bak kaydın düştün, ya biz düştüğünü görmeseydik, ya seni çıkaramasaydık, ya boğulsaydın.."
Siz bunları söylerken bebeğinize ne mesaj yolladığınızı biliyor musunuz?
"Kork, kork, kork, kork.."

Ne yapmalı?
Elbette çocuklarımız söz konusuyken hele de güvenliklerinden bahsediyorsak kontrollü olmak kolay değil. Ama yine de kriz anlarında "mümkün olduğunca" tepkilerinizi kontrol altında tutun ve sakin olun. Eğer başaramıyorsanız örneğin gerçekten çok korktuysanız ve sinirleriniz bozulduysa birkaç dakika için ufaklığın yanından uzaklaşmak en doğrusu. Korku bulaşıcıdır unutmayın. Halihazırda korkmuş bir çocuğa siz de kendi endişelerinizi yansıtırsanız, korkunun kalıcı olmasına sebep olursunuz.

Örneğin çocuğunuzu küvette yıkıyorsunuz. Şampuana uzanmak için sadece bir an arkanızı döndünüz ve ufaklık suyun içini boyladı. Muhtemelen bir ağız dolusu suyu o anda yuttu.
Önünüzde iki yol var;
Ya çocuğunuzu hemen havluya sarar banyodan çıkarır, yüzlerce kez iyi olup olmadığını kontrol eder, tüm tanıdıklarınıza çocuğunuzu nasıl düşürdüğünüzü nasıl korktuğunuzu anlatırsınız, o da bunları duyar ve bir sonraki banyo seansınız kabusa döner.
Ya da kendinizi ve ufaklığı sakinleştirir, ama her ikinizin de dikkatli olması gerektiğini söyler, banyonun kalan kısmında oyun oynar, eğlenirsiniz. Bir sonraki banyo seansınız her zamanki gibi geçer. 
Tercih sizin..

Korkuyorum!
Küçük bir çocuk için dünya belirsizliklerle dolu bir yer ve çocukların özellikle okul öncesi dönemde zihinleri bir yetişkinden çok farklı çalışıyor. Sizin (hayat tecrübeniz sayesinde) son derece sıradan gördüğünüz bir şey çocuğunuz için korku yaratabilir.
Bir çocuk banyo küvetindeki giderden suyun akıp gittiğini görünce kendisinin de oraya sığacağını, giderin içine kaçıp, akıp gideceğini düşünebilir mesela. Ya da banyo küvetinizdeki sığ bir suda onu ısırabilecek büyük balıkların varlığından korkabilir.

Ne yapmamalı?

Çocukların su korkusuyla, korkularının sebebi anlamsız olsa bile sakın dalga geçmeyin ve onu zorlamayın. Bir korkuyla baş edebilmenin en iyi yolu çocuğa onu anladığınızı hissettirmektir. Anne babasının korkularını anlamadığını düşünen çocuk korkularından vazgeçmez. Çünkü ona göre gerçek tehlike devam ediyordur ya da onu korkutan şey hala mevcuttur sadece anne ve baba bunu görmüyordur.

Ne yapmalı?
Söz konusu çocuk olduğunda özellikle de okul öncesi dönemde her zaman en iyi yöntem oyundur. Arada bir banyonuzu yarım saat için ufaklığa göre hazırlamak size ne kaybettirir ki? Kaldırın banyo halılarını, bırakın oynarken su sıçratsın. Köpükler yapın oynayın beraber, vakit bolsa küveti doldurun. Gemileri yüzdürün. Bundan güzel bir paylaşım olabilir mi?
Bu arada akşam saatlerine denk gelen banyolar, enerjisini boşaltmasına yardımcı olur, çocuğu rahatlatır ve böylece uykuyu kolaylaştırır.

Deniz kenarında da durum farklı değil. Alın kovaları kürekleri, beraber oynayın. Önce kumun üzerinde. Sonra siz "Buradaki kum ıslak, daha güzel kaleler yapılıyor" deyip, zorlamadan suya biraz daha yaklaşın. Ayaklarınız suyun içinde olabilir bu aşamada. İlk anda çekinse bile eğer siz üzerinde durmuyormuş gibi davranmayı başarabilirseniz bir süre sonra yanınıza mutlaka gelecektir. 

Çocuğunuz için ilk gün belki bu kadarı yeterlidir. Tekrarlıyorum sınırları siz çizmeyin, çocuğunuzun çizdiği sınırlar içinde ilerleyin ve sabırlı olun.


Siz her ne kadar dikkat etseniz de çocuğunuz korkuyu çevresindeki herhangi birinden ya da hiç tanımadığı bir çocuktan da öğrenebilir. Endişelenmeyin, siz doğru adımları atarsanız korku yerleşmez, pekiştirilmeyen korkular da zihninden çabucak silinir..



Psikolog Irmak GÜRCAN KERİMOĞLU

12 yorum:

  1. zihinsel engelli çocuklarda da benzer yolumu izlemeliyiz...sevgiler...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhabalar, zihinsel engelli çocuklar söz konusu olduğunda izlememiz gereken yol burada yazılanlardan daha farklı olacaktır. Aslında böyle bir durumda hem çocuğun sağlıklı gelişimi hem de anne babanın karşılaşabileceği olası zorluklar için engelli çocuklar konusunda uzman bir psikologdan yardım almak gerçekten çok önemli. Böylece sadece deniz ve su korkusu ile ilgili değil, aklınıza takılan tüm sorularla ilgili çocuğunuzun gelişim özelliklerini bilen, onu tanıyan bir uzmana danışma fırsatı bulursunuz.

      Sil
  2. Merhaba 3 yasindaki oglumum dosgdugundan beri tum banyolari bir facia
    Suyla oynamayi seviyor banyoya girip vucudunu yikiyir kendisi ancak bize ellettirmiyir basini yikayacagiz korkusuyla
    Mumkun oldugunca anlasarak yikamaya calisiyorum ama hep basarisiz oluyorum10 15 gun basini yikamadigim oluyor ve en sonunda mecburen zorla yikiyorum esimle
    Sonrasinda da sinir krizi geciriyor 40-45 dk bizimle konusmuyor bagiriyor agliyor...
    Ne yapacagimi sasirmis vaziyetteyim.. cocuk psikologuna goturmemin faydasi olurmu bu yas icin ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Derya hanım merhaba, her çocuğun huyu birbirinden farklıdır. Kimi suyu çok sever, kimi ise hoşlanmaz tıpkı sizin oğlunuz gibi. Anne baba olarak bizler çoğu zaman farkında olmadan ya da bazen doğru bildiğimiz yanlışlar yüzünden bu hoşlanmama durumunu tetikleyerek korkuya çeviriyoruz. Ve sonra iş tam bir kısır döngüye dönüşüyor. Çocuğunuzu yıkayacaksınız elbette ama bu şekilde devam etmek hem sizi hem de onu yorar. Yani birşeyleri değiştirmenin zamanı gelmiş. Her zaman söylerim çocukların korkularıyla başetmenin en iyi yolu oyundur. Alın çocuğunuzu ve beraber bir oyuncakçıya gidin mesela. Sadece banyoda oynayabileceği bir iki oyuncak alın beraber. Kendi seçsin. Banyoyu onun için eğlenceli hale getirmek için çaba harcayın en azından bo fobiyi yenene kadar. Geniş bir bebek küveti ya da leğen bile olur doldurun ve oyuncakları atın içine. Oğlunuzu suya hemen sokmaya çalışmayın. Adım adım ilerleyin. İlk banyoda başını yıkamaya da zorlamayın. Bırakın ilk banyonuzda sadece vücudu yıkansın. Adımlarınızı ona da anlatın gel şimdi yüzünü yıkayalım, sıra ellerde gibi. Birdenbire kafasından suyu boca ederseniz size güveni azalır ve kızar. İkinci banyoda biraz daha fazlası sonra daha fazlası. Sakince ilerlemelisiniz. Sabırlı olmanız çok önemli. Biraz daha uzun sürecektir banyolar, etraf ıslanacak belki ama doğru adımları atarsanız sonuç buna değecek emin olun. Sakin geçen banyolardan sonra gidip küçük bir banyo oyuncağı daha alabilirsiniz teşvik için. Ama eğer bir sonuç alamazsanız o zaman çocuklarla çalışan bir psikoloğa gitmenizi tavsiye ederim. Selamlar..

      Sil
  3. Merhabalar bnm kizim 23 aylik 10 gundur annem yurt disinda onu ziyarete geldik herseyimiz cok iyidi yemegimiz uykumuz fln fakat 3 gundur bugazenfeksyonu oldu ilac kullanioruz ve gece cok sık uyanio kalkio aglar gibi yapio ama aglamio yatakta donup dolasio serin bi yer ariomus gibi evde serin bu arada iyi odasicaklikigi dus alipta yatirdim her yolu denedim karnimi agrio dedim dr aradim yok bu nedir ben anlamiorum birde normal oglen uykusu 2 saatir bu 3 gundur 1 saat uyuyup kalmak istio tekrardan yatiriorum kalkmak istio disarda kopegimiz havlasa hmn yatip uyuyo hayvanlari cok sevio ama sadece kopek degil herhangi bi ses insan araba vs hmn yatip uyuyo beni aydinlatirmisiniz rica etsem

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhabalar, yazdıklarınıza teker teker değinmek daha anlaşılır olacak sanırım, öncelikle çocuklar düzeni severler, mekan değişimi gibi durumlar alışkanlıklarında bazı değişimlere neden olabilir, kalıcı olmadığı sürece bunları normal karşılarız. Sizin durumunuzda da evden uzaklaşma söz konusu ki bu uyku düzeninde ufak aksamalara yol açabilir. Buna bir de hastalıkdurumu eklenmiş. Hastalık çocuklara verdiği rahatsızlık nedeniyle huy değişimine sebep olabilir. Yani aslında bakarsanız çocuğunuzun uyku düzenindeki değişim için birden çok sebep var gibi görünüyor. Öğlen uykusu konusuna gelince 2 yaş civarı bebeğinizin uyku süresinin kısalması normal karşılanabilir. Bu süre yaşı büyüdükçe daha kısalacak muhtemelen. Yazdıklarınız net birşey söylemek için elbette yeterli değil, size tavsiyem evinize döndükten ve bebeğiniz hastalığı atlattıktan sonra gözlem yapmanız. Kızınızın düzeni normale dönüyorsa sorun olacağını sanmıyorum ama eğer huzursuzluğu devam ederse o zaman bir uzmana danışmak en doğru adım olacaktır.

      Sil
  4. Merhaba irmak hanım benim 2.5 yaşında oglum var geceleri en az 2 defa ağlayarak kalkıyor onun dışında en onemliside yatakta oturup yada diz çöküp kendini sallıyor bu yaklaşık 1 aydir var neyden kaynaklanıyor normal midir cevaplarsaniz sevinirim şimdiden teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, çocukların gece herhangi bir sebepten uyanmaları normal ama biz sonra kendi kendilerine ya da ufak bir müdahele ile uykuya dalmalarını bekleriz. Ama bu uyanmalar ağlayarak, korkarak oluyorsa o zaman çocuğu huzursuz eden bir şey var demektir. Kendi kendini sallaması uykuya geri dönüş çabası olabilir ve çoğu zaman bir sorun olarak görülmez. Ancak tabloya bir bütün olarak bakmalısınız. Eğer oğlunuzun uyku kalitesini bozan bir huzursuzluk olduğunu hissediyorsanız bir uzöandan yardım almak en doğrusu.

      Sil
  5. Merhaba Irmak hanım.2.5 yaşında kızım var.normalde suyla oynamayı çok seviyor.banyo zamanı dediğim zaman beni banyoya götürüyor.ama küvette suyu açtığım zaman ağlamaya ve bitti demeye başlıyor.bagirarak ağlayıp çıkmaya çalışıyor.basini da yikatmak istemiyor.daha çok ağlıyor.suyu kapatıp banyodan çıkınca sakinleşip gülmeye başlıyor.ne yapmalıyım bilmiyorum.yeni başlayan bişey değil bu.bebekliginde beri sevmiyor ama şimdi büyüdü ve daha zor oluyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhabalar, banyo korkusu 2-3 yaş arası çok sık gördüğümüz bir durum. Zorlamak, kızmak işleri kesinlikle daha çok zorlaştırır. Güzellikle, ilgisini çekecek hale getirerek ikna etmelisiniz. Öncelikle banyoda yüzdürebilecek bir bebek, birkaç oyuncak seçin. Küveti doldurup kızınızın ellerini suya sokarak oynamasına izin verin. Bu konuda aceleci olmamalısınız hiçbir zaman. Saç yıkama konusunda duş başlığından çoğu çocuk korkuyor, küçük bir tas vs edinip yavaşça başından su dökerseniz daha az korkar muhtemelen. Biraz da zamana ihtiyacınız bar. Zorlayıp yanlış adımlar atmazsanız, bir süre sonra kendiliğinden geçiyor çoğu zaman.

      Sil
  6. Iyi geceler irmak hanim ekimde 3yasina girecek kizm var gece kalkiyo alin beni cizgi film izliycem diye agliyo 6 ay once kardesi oldu ondan sonra basldi bu durum ayda iki kere olyo bazen sikta yapiyo hemen hemen her gece ne olur yardim edin

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, kızınızın davranışlarındaki değişimin tam da kardeşinin doğumuyla başlaması tesadüf olamaz. O nedenle kızınız be kardeşiyle ilgili tavırlarınızı gözden geçirmelisiniz. Örneğin kızınız başka odada mı uyuyor? Odasını tam da kardeşi olunca mı ayırdınız? Bebeğiniz sizin odanızda mı yatıyor? Bebeğin bakımı başlı başına zor, acaba yeterince yardım alabiliyor musunuz, kızınızla da yeterince zaman geçirebiliyor musunuz? Kızınız kreşe gidiyor mu? Kardeşi olduktan sonra mı başladı? Aslında sorulacak çok soru alınacak çok cevap var durumu daha net anlamak için. Eminim siz de yorgunsunuzdur. Çok iyi anlıyorum çünkü yaş aralığı benim kızlarımla aynı ve ikisiyle uğraşmanın ne zor olduğunu biliyorum. O nedenle bu süreçte kızınıza nasıl davranmanız gerektiğiyle ilgili bir uzmanla yüzyüze görüşmeniz ciddi fayda sağlar. Hem de böylece kızınızın uyku sorunu ve kıskançlığının daha da artmasını önlersiniz.

      Sil