Hayali bir arkadaşım var..

Odasında tek başınayken çocuğunuzun sanki yanında biri varmış gibi konuşarak, gülerek ya da söylenerek oynadığını mı fark ettiniz?

Ya da evdeki bir vazoyu kırdı ama inatla kendisinin değil, daha önce adını hiç duymadığınız birinin mi kırdığını iddia ediyor?

Oyuncakçıya ya da markete gittiğinizde artık bir değil iki tane oyuncak ya da çikolata mı istiyor, biri kendine biri arkadaşına..

O zaman çocuğunuzun hayali arkadaşıyla tanışmanın zamanı geldi demektir..

Birçok anne baba çocuklarının bir hayali arkadaşı olduğunu öğrendiğinde bocalar hatta korkar.

Bu hayali arkadaşla tanışmalı mı, yoksa görmezden mi gelmeli?

Bir çocuğun hayali arkadaşının olması ortada bir sorunun olduğunu mu gösterir?

Hayır..

Bir çocuğun hayali arkadaşının olması bir sorunun işareti değildir.
Sakin olun!
Panik yok!

Önce dönemin özellikleriyle başlayalım.

Okul öncesi dönem özellikle de 3-5 yaş arası, birçok çocuğun hayali arkadaşı olur.
Bu oran kız çocuklarında erkek çocuklarına göre daha fazla.
Eğer çocuk çoğunlukla yetişkinlerle vakit geçiriyorsa, yaşıtlarıyla sık sık bir araya gelemiyorsa hayali bir arkadaş yaratma ihtimali artıyor.
Bu arkadaşlar hem çocuğun yalnızlığını gidermek hem de karşılaştığı bazı zor durumlarla (boşanma, ölüm, taşınma, kreşe başlama ya da kreş değiştirme gibi) baş etmesini kolaylaştırmak için bir çeşit savunma mekanizmasıdır.
Ama bir kez daha söylüyorum, hayali arkadaşı olan her çocukta bir sorun, bir eksiklik olduğunu göstermez.

6 yaş öncesinde yani okul öncesi dönemde çocukta tam bir gerçeklik algısından bahsedemeyiz.
Yani çocuk henüz gerçekle hayal arasındaki, soyutla somut arasındaki farkı tam olarak bilmez.
İşte bu dönemde kendine hayali bir arkadaş yaratması da son derece normal. Gelişimin doğal bir parçası. Çocuğun zengin hayal gücünün de bir göstergesi..

Eğer çocuğunuz yaşıtlarıyla bir araya geldiğinde iletişim kurmakta sorun yaşamıyorsa, hayali bir arkadaşın ona belli bir süre eşlik etmesinde herhangi bir sakınca da yok.
Yine de dikkat etmeniz gereken bazı noktalar var tabi.

-  Öncelikle çocuğunuzun hayali bir arkadaşı olduğunu fark ettiğinizde panik yapmayın. Kızmayın. “Burada öyle biri yok, ben görmüyorum” gibi bir tepki vermeyin.

- Hayali arkadaşı evinizin bir bireyi haline de getirmeyin. Çocuğunuz bahsetmedikçe, siz hayali arkadaşı ilişkinizin bir parçası yapmayın. Yemek yedirmek, uyutmak gibi konularda işinizi kolaylaştırmak için hayali arkadaşı devreye sokmayın.

-  Size hayali arkadaşından bahsederse onu eleştirmeden hatta hiç müdahale etmeden dinleyin. Uzun, mantıklı açıklamalar yapmaya, gerçekle hayal arasındaki farkı anlatmaya çalışmayın. Bu farkı tam olarak bilmesini beklemeyin. Bunun son derece normal bir gelişim özelliği olduğunu unutmayın.

- Çocuğunuzla daha sık ve daha kaliteli zaman geçirin. Bol bol oyun oynayın. Her oyunda bir şeyler öğretmeye çabalamayın. Bırakın oyununuzu çocuğunuz yönlendirsin. Gerçekten eğlensin. 

-  Oyunlar sırasında çocuk hayali arkadaşını da işin içine sokmaya çalışırsa müdahale etmeyin, bırakın soksun, onunla oynasın.

-   Çocuğunuzun yaşıtlarıyla zaman geçirmesi için imkan yaratmaya çalışın. Bahçeye çıkarın, parka götürün. Yapılan en büyük hata çocuğu gezdirmek için elinden tutup bir avm’ye götürmek, orada birkaç mağaza gezdirip, bir oyuncak alıp, yemek yiyip eve dönmek.
Bu çocuk için keyifli gibi görünüyor olabilir ama aslında onun sosyalleşmesine hiç de yardımcı olmuyor. Bırakın yaşıtlarıyla oynayarak zaman geçirsin.

-   Asla ama asla çocuğun hatalarının sorumluluğunu hayali arkadaşına yüklemesine izin vermeyin. Bu çok sık karşılaşılan bir durum. Hayali arkadaşı olan bir çocuk en az bir kere bir hata yaptığında suçu hayali arkadaşına atmayı dener. İşte o anda anne babanın verdiği tepki çok önemli. Hayali arkadaş bir çocuğun kişilik gelişimi açısından önemli olabilir ama eğer yaptıklarının sorumluluğundan kaçmasına fırsat verirseniz işte o zaman çocuğunuza zarar vermiş olursunuz.

- Bu hayali arkadaşın tepkilerine, söylediklerine daha doğrusu çocuğunuzun onun ağzından çıkmış gibi size aktardıklarına karşı duyarlı olun. Çoğu zaman çocuklar kendi hislerini, düşüncelerini özellikle de çekindikleri konularda hayali arkadaşları söylüyormuş gibi aktarabilirler. Yani bu arkadaş sizin çocuğunuzun iç dünyasını daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir.

   
Bunlara dikkat ederseniz evinizdeki bu hayali misafir bir süre sonra yavaş yavaş ortadan kaybolacak, unutulacak.  

      Ama..

      Çocuğunuz hayali arkadaşıyla gerçek arkadaşlarından daha fazla zaman geçiriyorsa, sosyal ilişkiler kurmakta zorluk çekiyorsa, fazlasıyla içe kapanıksa  ya da hayali arkadaşına aşırı bağımlıysa, bu arkadaşlık çocuk okula başladıktan, yaşıtlarıyla beraber çok daha fazla zaman geçirme fırsatı bulduktan sonra da devam ediyorsa bir uzmandan yardım almak en doğru yol olacaktır. Bunu da unutmayın. 

     Psikolog Irmak GÜRCAN KERİMOĞLU